Gia vị là một phần quan trọng trong ẩm thực, tạo ra mùi thơm, hương vị. Bên cạnh muối, đường,… gia vị có nguồn gốc thực vật cũng rất phổ biến, ngày càng được sử dụng nhiều.
1. Gia vị có nguồn gốc thực vật là gì?
Gia vị có nguồn gốc thực vật rất đa dạng, chúng là những loại lá, củ, hạt, quả, thảo mộc. Các loại gia vị này được sử dụng trong một số món ăn nhất định, tạo ra mùi thơm và hương vị đặc trưng cho món ăn.
So với những gia vị truyền thống như muối, đường, hạt nêm,… thì chúng tốt cho sức khoẻ hơn. Tuy nhiên bạn cần biết cách sử dụng và chế biến đúng cách.
2. Các loại gia vị có nguồn gốc thực vật
Gia vị nguồn gốc thực vật được chia thành 6 dạng khác nhau, dựa trên tính chất của chúng gồm gia vị dạng lá, gia vị dạng hạt, gia vị dạng củ, gia vị dạng nước và gia vị thảo mộc.
2.1. Gia vị dạng lá
Gia vị dạng lá là dạng phổ biến nhất. Trong nền ẩm thực Việt Nam chúng ta có hành lá, bạc hà, hành răm, rau húng quế, thì lá, tía tô,… Còn đối với nền thực phương Tây thì sẽ sử dụng nhiều những dạng lá khô hơn như lá hương thảo khô, lá húng tây khô, cỏ xạ hương khô.
Gia vị dạng lá sẽ tùy thuộc vào từng món ăn mà sử dụng cho hợp lý, chúng không thể thay thế cho nhau. Bởi mỗi loại lá sẽ có hương thơm và mùi vị đặc trưng riêng.
2.2. Gia vị dạng hạt, bột
Gia vị dạng hạt của Việt Nam chủ yếu là hạt tiêu, hạt dổi, hạt mắc khén, bột nghệ, bột tỏi, bột gừng,… Không chỉ sử dụng để tẩm ướp, nấu ăn mà gia vị dạng bột và hạt còn được sử dụng để làm nước chấm.
Một trong những loại gia vị dạng hạt phổ biến nhất chắc chắn là hạt tiêu, có thể dùng trong nhiều món ăn Việt Nam. Gia vị dạng bột như bột tỏi, bột gừng, bột nghệ thường được dùng tẩm ướp thịt nướng, vừa ngấm thịt vừa không bị cháy.
2.3. Gia vị dạng củ quả
Gia vị có nguồn gốc thực vật dạng củ, quả bao gồm chanh, quất, ớt, quả sấu, quả me, khế chua, dứa, chuối xanh, quả dọc,… Đây là loại gia vị được dùng nhiều nhất trong các món ăn giúp tạo vị chua, cay, ngọt tự nhiên cho món ăn.
Cũng như những gia vị trên, tuỳ từng loại món ăn sẽ phù hợp với từng loại củ, quả khác nhau. Ví dụ:
-
Nước rau muống luộc sử dụng chanh hoặc sấu để tạo vị chua
-
Khi xào thịt thì có thể dùng dứa, khế xanh
-
Nấu canh cá thì sử dụng quả dọc, dứa
2.4. Gia vị thảo mộc
Với những món Á thì gia vị có nguồn gốc thực vật dạng thảo mộc rất quen thuộc. Gia vị thảo mộc là loại gia vị xuất phát từ vỏ, rễ, quả mọng, hạt hoặc bộ phận của cây thảo mộc. Một số loại gia vị thảo mộc có thể liệt kê như quế, cam thảo, đinh hương, hương thảo,…
-
Đinh hương có mùi thơm nồng, cay ngọt, tê. Khi sử dụng sẽ nghiền thành dạng bột cho vào cà ri, súp gà, ướp thịt nướng,… Tuy nhiên hãy lưu ý đinh hương không nên kết hợp với nghệ vì chúng “kỵ” nhau.
-
Quế có vị cay the cùng mùi thơm đặc trưng, nhẹ nhàng. Khi sử dụng sẽ nghiền thành bột cho các món bánh tráng miệng như bánh quế.
-
Hương thảo thuộc họ cây bạc hà. Nó có vị hơi đắng và mùi giống lá thông trộn vỏ chanh vàng.
3. Lợi ích của gia vị có nguồn gốc thực vật
Gia vị có nguồn gốc thực vật có nhiều lợi ích không chỉ cho hương vị món ăn mà còn sức khoẻ gia đình.
3.1. Đối với hương vị cho món ăn
Gia vị chủ yếu dùng để nêm nếm món ăn, gia tăng hương vị, mùi vị và màu sắc hấp dẫn. Nhiều món ăn bắt buộc phải có các gia vị này để ra được đúng vị:
-
Tỏi dùng cho các món như rau xào, thịt bò xào
-
Sả, ớt thường được dùng để khử mùi tanh của cá khi làm cá nướng
-
Bột nghệ dùng cho những món như bò kho, bò sốt vang
Xem Thêm: Bật Mí 2 Cách Pha Nước Chấm Nem Thơm Ngon, Chuẩn Vị Hà Nội
3.2. Đối với sức khỏe gia đình
Ngoài việc giúp các món ăn tròn vị, gia vị còn có tác dụng bổ sung các dưỡng chất để nuôi dưỡng và tăng đề kháng cho cơ thể mỗi ngày.
-
Trong gia vị có nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe cơ thể như các vitamin, khoáng, chất xơ.
-
Chúng còn là những vị thuốc kháng sinh thực vật rất tốt. Ngoài ra cũng là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, vitamin C trong quả không bị mất do chế biến.
-
β – caroten có nhiều trong các loại rau quả có màu vàng, màu đỏ da cam hay xanh sẫm.
-
Tỏi, gừng, nghệ, hành, xả tốt cho những người bị bệnh cảm cúm
4. Sử dụng gia vị có nguồn gốc thực vật có tác dụng phụ không?
Mặc dù là những gia vị không chứa hóa chất, hoàn toàn đến từ tự nhiên và nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên chúng cũng vẫn tồn tại những tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng cách:
-
Một số người có thể phản ứng dị ứng đối với một số loại gia vị thực vật. Dị ứng này có thể gây ngứa, sưng, hoặc các triệu chứng dị ứng khác.
-
Có thể gây kích thích dạ dày và tạo ra cảm giác chua, buồn nôn hoặc ợ nói. Điều này có thể xảy ra khi gia vị được sử dụng quá mức hoặc khi người sử dụng có vấn đề về dạ dày.
-
Một số gia vị có thể gây kích thích tiêu hóa và gây ra tiêu chảy hoặc ợ nói, đặc biệt là khi sử dụng trong lượng lớn.
-
Có thể tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
-
Có thể tương tác với các loại thuốc và làm gia tăng hoặc giảm hiệu quả của chúng. Điều này có thể gây ra vấn đề về sức khỏe nếu người sử dụng đang dùng các loại thuốc điều trị bệnh cụ thể.
Ví dụ:
-
Tỏi, ớt, sả nếu sử dụng quá nhiều có thể dẫn đến nóng trong.
-
Nghệ khi sử dụng quá nhiều có thể gây vàng da
-
Chanh gây kích thích sản xuất acid dạ dày, gây ra vấn đề cho những người có vấn đề dạ dày.
Xem Thêm: Cách Pha Nước Chấm Bún Chả Ngon Chuẩn Vị Hà Nội
Gia vị có nguồn gốc thực vật là những gia vị đến từ tự nhiên nên lành tính, không hề có hoá chất. Tuy nhiên việc sử dụng không đúng cách cũng gây ra những tác dụng phụ. Vì vậy hãy tìm hiểu từng loại gia vị để có cách sử dụng đúng cách, phù hợp.
