Khi nhắc tới mâm cỗ ngày Tết miền Nam, món gì sẽ xuất hiện đầu tiên trong tâm trí của bạn? Mâm cỗ đã đi liền với văn hoá ngày Tết của người Việt Nam và thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên. Do đó, dù sống cởi mở đến mấy, mâm cỗ của người miền Nam cũng sẽ có những món ăn này góp phần tạo nên cái Tết vẹn toàn nhất.
1. Tìm hiểu về mâm cỗ truyền thống ngày Tết
Mỗi khi Tết đến, mọi người trong gia đình đều tất bật chuẩn bị mâm ngũ quả cùng nhiều món ngon để dâng lên bàn thờ gia tiên. Những mâm cỗ đó hàm chứa nhiều giá trị và ý nghĩa thiêng liêng trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt.
1.1. Mâm cỗ ngày Tết có ý nghĩa gì?
Có thể nói rằng, Việt Nam là một đất nước có nền văn hóa đa dạng và độc đáo. Trong số đó, phải kể đến Tết Nguyên Đán với hình ảnh gia đình quây quần quanh mâm cỗ Tết. Do đó, mâm cơm ngày Tết phải luôn đầy đủ các món truyền thống, món mặn, món chay, đồ uống, món khô và cả món tráng miệng.
Điều này được xem là mong muốn một năm mới thịnh vượng, dồi dào và trọn vẹn nhất. Đồng thời, mâm cỗ Tết còn thể hiện ý nghĩa đoàn tụ, thân mật như một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt.
1.2. Mâm cỗ truyền thống bao gồm những món ăn nào?
Bởi được xem là văn hoá truyền thống nên mâm cỗ của người Việt luôn trình bày ngon miệng và thịnh soạn không chỉ về màu sắc mà chất lượng món ăn cũng rất ngon. Ngày nay, trong các ngày lễ Tết đã có nhiều thay đổi cả về số lượng lẫn chất lượng. Tuy nhiên, vẫn có những món ăn chính không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết miền Nam:
-
Bánh chưng
-
Thịt gà luộc
-
Dưa hành
-
Nộm
-
Xôi gấc
-
Nem rán
2. 12 món ăn ngon nhất định phải có trong mâm cỗ ngày Tết miền Nam
Theo như được biết, miền Nam là vùng đất màu mỡ, phát triển nên sống rất phóng khoáng và thoải mái. Do đó, mâm cỗ ngày Tết miền Nam cũng được biến tấu qua tháng năm. Tuy nhiên, dù có như thế nào, trong những dịp đầu năm thì trong mâm cơm Tết miền Nam cũng không thể thiếu mấy món này:
2.1. Bánh tét
Bánh tét mang ý nghĩa đùm bọc giúp đỡ lẫn nhau, biết ơn tổ tiên và là loại bánh phổ biến trong dịp Tết cổ truyền ở miền Nam. Bánh tét miền Nam đa dạng với nhiều loại nhân mặn ngọt như đậu, chuối, thịt mỡ, lạp xưởng, trứng muối…
2.2. Thịt kho trứng
Trong các ngày Tết thì không thể nào không nhắc tới thịt kho trứng, món ăn này mang ý nghĩa hòa thuận, phú quý và thịnh vượng. Nó có thể được gọi theo nhiều cách như thịt kho tàu, thịt kho rượu, thịt kho nước dừa. Hầu hết các gia đình đều kho một nồi thịt lớn để ăn dần trong dịp Tết vì phong tục đầu năm là không được nấu ăn.
2.3. Canh khổ qua nhồi thịt
Người miền Nam thường ăn canh khổ qua nhồi thịt với mong muốn “nỗi khổ” trong năm vừa qua sẽ nhanh chóng “qua đi” và bắt đầu một năm mới sẻ chia, hạnh phúc. Hơn nữa, trong dịp Tết người ta thường ăn những món nhiều dầu mỡ nên món canh thịt này sẽ giúp ích rất nhiều.
2.4. Canh măng tươi
Để bữa cơm Tết thêm trọn vẹn thì không thể thiếu món canh măng tươi ngon, đơn giản nhưng chứa nhiều giá trị dinh dưỡng cao. Nước súp có màu nước trong vắt, ngọt thanh, thịt xương mềm vừa chín hòa quyện với hương vị thơm ngon, đậm đà của măng khiến ai cũng phải mê mẩn!
2.5. Củ cải ngâm chua ngọt
Tết đến chắc chắn nhiều bạn sẽ bị ám ảnh bởi các món thịt kho, thịt mỡ, bánh tét… suốt mùa Tết. Để giảm bớt cảm giác buồn nôn, bạn có thể làm món củ cải muối chua ngọt để ăn cùng. Tuy rất đơn giản nhưng đảm bảo sẽ khiến ai phải hối hận khi ăn món này.
2.6. Tôm khô củ kiệu
Đây là món ăn đơn giản nhất trong bữa cơm Tết cổ truyền nhưng lại có sức hấp dẫn không kém các món ăn khác. Thông thường, món này thường ăn kèm với bánh tét thơm ngon. Bên cạnh đó, tôm khô củ kiệu còn có nghĩa là thu hút tài lộc và tiền bạc đầy nhà.
2.7. Dưa giá
Dưa giá ngâm rất dễ làm và cực kỳ phù hợp để làm món ăn kèm ngày Tết. Trong mâm cỗ ngày Tết miền Nam, ngoài những món ăn như thịt kho, thịt ngâm nước mắm… thì còn gì tuyệt vời hơn khi ăn kèm với dưa giá đỗ, đảm bảo sẽ giúp bạn đỡ buồn chán hơn rất nhiều.
2.8. Gỏi cuốn
Phải nói rằng, gỏi cuốn là món ăn quen thuộc của người dân miền Nam, không chỉ các ngày Tết mà ngày thường cũng có. Gỏi cuốn là món ăn nhẹ được làm từ bún tươi, rau thơm, trứng gà, nem chua,… cuộn lại với nhau, chấm cùng với nước mắm “thần thánh” sẽ khiến bạn ăn hoài không chán.
2.9. Chả giò
Trong quan niệm dân gian, chả giò mang ý nghĩa sự hòa hợp, chia sẻ ngọt bùi và đùm bọc lẫn nhau. Nguyên liệu của món chả giò thường bao gồm thịt heo xay, tôm, nấm, nấm mèo, củ sắn,… và một số loại gia vị thông dụng khác.
2.10. Lạp xưởng
Lạp xưởng là món ăn đơn giản được làm từ thịt lợn và đem đi sấy khô, dễ bảo quản nhưng cũng rất thơm ngon do đó mà nhiều người thường trưng bày trong mâm cỗ ngày Tết miền Nam.
2.11. Gà luộc
Gà luộc là món ăn không bao giờ thiếu trong mâm cỗ ngày Tết, đặc biệt trong lễ tất niên và mùng 1 đầu năm. Món ăn này mang ý nghĩa cầu mong sự bình an, hạnh phúc và suôn sẻ trong năm mới.
2.12. Chả lụa
Trong văn hoá dân gian, chả lụa mang ý nghĩa sự thịnh vượng, bình an sức khỏe và là món ăn ngon không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người miền Nam. Dù có bận đến mấy thì trong tủ lạnh của mỗi gia đình không bao giờ thiếu món ăn này.
Xem thêm: Top 6 Cách Giảm Mỡ Bụng Nhanh Nhất, Giúp Eo Thon, Dáng Gọn Đón Tết Cho Các Nàng
3. Mâm cỗ ngày Tết miền Nam khác gì với các miền khác?
Bởi vì có tín ngưỡng và nền văn minh sống khác nhau nên mâm cơm Tết miền Nam thường không giống với các miền khác. Để phân biệt rõ ràng hơn, dưới đây là phân tích sự khác nhau giữa mâm cỗ ngày Tết của 3 miền.
3.1. Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc
Tết ở miền Bắc được các mẹ, các chị tuân thủ nghiêm ngặt theo quy tắc 4 bát, 4 đĩa (không bao gồm nước chấm, dưa hành và xôi) tượng trưng cho tứ trụ (4 mùa, 4 hướng). Đây được xem là điểm đặc trưng khác biệt và nền văn hoá của người miền Bắc.
3.2. Mâm cỗ ngày Tết miền Trung
Với người dân miền Trung, mâm cỗ Tết miền Trung thì không thể thiếu bánh tét, nem, thịt ngâm mắm. Ngoài ra, bữa cơm phải có một đĩa giò heo, một đĩa thịt đông, một đĩa thịt gà,… tượng trưng cho sự ấm cúng, thân thiện và hiếu khách của người dân miền Trung.
3.3. Mâm cỗ ngày Tết miền Nam
Điểm khác biệt với miền Bắc là bữa cơm sẽ không có bánh chưng mà thay vào đó là những chiếc bánh tét được gói cẩn thận, tròn trịa. Cũng giống như tính chất mộc mạc, giản dị của người dân Nam bộ, mâm cỗ cúng ở đây có phần đơn giản hơn rất nhiều so với người miền Trung.
Xem thêm: Cách Nấu Chè Kho Đỗ Xanh Đơn Giản Cho Mâm Cỗ Ngày Tết Thêm Đẹp Mắt
4. Ý nghĩa của các mâm cỗ ngày Tết miền Nam
Bên cạnh những món ngon thì cách trình bày mâm cỗ ngày Tết cũng rất quan trọng dù có ở miền nào đi chăng nữa. Tham khảo các mâm cỗ dưới đây để giúp cái Tết Giáp Thìn đúng nghĩa nhất bạn nhé.
4.1. Mâm cỗ cúng ngày 30 Tết
Mâm cúng ngày 30 Tết là bữa cơm cuối năm, một nghi lễ quan trọng trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt từ nhiều đời nay. Mâm cỗ tối 30 là đánh dấu sự kết thúc một năm để chuẩn bị bước vào năm mới. Người Việt thường cúng tất niên vào ngày 29 tháng Chạp nếu là năm thiếu và ngày 30 tháng Chạp nếu là năm tròn.
4.2. Mâm cơm ngày mùng một Tết
Giống như ngày 30 Tết, mâm cỗ ngày mùng một được các gia đình chuẩn bị rất kỹ lưỡng với nhiều lời cầu chúc cho năm mới. Mâm cỗ ngày Tết miền Nam mùng một không thể thiếu đĩa thịt gà luộc, canh măng hầm hay canh mướp đắng, bún, nem rán và lạp xưởng.
4.3. Mâm ngũ quả ngày Tết cổ truyền
Mâm ngũ quả không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt bởi nó góp phần làm cho bàn thờ tổ tiên trở nên trang trọng hơn trong dịp Tết cổ truyền. Cũng như những phong tục dân gian khác, việc bày mâm ngũ quả đón Tết đã trở thành thói quen mỗi dịp xuân về cũng như cầu chúc cho một năm mới bình an, thịnh vượng.
4.4. Mâm cỗ chay ngày Tết
Trong quan niệm dân gian, việc cúng mâm cỗ chay vào ngày Tết được xem là sự kính trọng đối với tổ tiên, ông ba. Mâm cỗ chay Tết sẽ bao gồm các món như bánh chưng đậu xanh, đậu hũ chiên giòn, bún chay xào,… không chỉ ngon mà còn có các màu sắc khác nhau giúp cái Tết thêm nhiều sự lựa chọn.
5. Những điều cấm kỵ không nên vào ngày Tết miền Nam
Với người miền Nam, việc tránh những điều cấm kỵ trong dịp Tết cũng quan trọng như văn hóa truyền thống. Ông bà xưa thường có câu “Có thờ có kiêng, có thiêng có lành”, dưới đây là một số điều cấm kỵ ngày Tết miền Nam nên tránh:
- Không quét nhà ngày Tết: Người xưa quan niệm quét nhà vào những ngày này còn có ý nghĩa “quét sạch” mọi tiền tài, may mắn trong năm mới.
-
Về nhà trước đêm giao thừa: Theo quan niệm dân gian cho rằng, nếu con cháu không về nhà kịp trước đêm giao thừa, năm mới thì cuộc sống gia đình sẽ vô cùng khó khăn, vất vả.
-
Không vay mượn, đòi nợ đầu năm: Đây là dấu hiệu một năm mới khó khăn, dễ rơi vào cảnh nợ nần hoặc làm việc cả năm không ngóc đầu lên nổi.
-
Tránh khóc lóc, buồn bã trong ngày Tết: Nước mắt thường gắn liền với sự buồn bã, đau khổ và chia ly. Vì vậy, việc khóc lóc hay tỏ ra buồn bã trong ngày đầu năm sẽ mang đến điềm xấu, báo hiệu một năm bi kịch, gian truân trong gia đình.
Mâm cỗ ngày Tết miền Nam ngày càng rất đa dạng và phong phú góp phần tạo nên nền văn hoá ẩm thực nước ta. Tuy nhiên, dù có biến tấu như thế nào thì những mâm cỗ ngày Tết cũng không nên thiếu những món ăn thể hiện giá trị thiêng liêng, sâu sắc và tính ngưỡng của con người Việt Nam bạn nhé.
